In mijn blog-archief staan nogal wat blogs die ik schreef tijdens de vorige crisis. Opmerkelijk dat een aantal nog steeds actueel zijn. Op 3 december 2012 schreef ik over de transitie van oude naar nieuwe economie.

Oude economie

Econoom Hans de Geus gaat in Trouw van 1 december (2012) op zoek naar een andere economie.
Hij schetst het failliet van het oude ondernemerschap: personeel wordt met een vertrekregeling naar huis gestuurd, op voorwaarde dat ze over hun ontslag(regeling) zwijgen. Het gaat in zijn artikel over DE koffie maar het is ongetwijfeld van toepassing op veel bedrijven die vooral gedreven worden door maximalisatie van de winst.

‘Voor respect hebben we nu even geen tijd.”

Het lijken vooral de ‘oudjes’ (> 45!) die moeten vertrekken. Het mag wat kosten maar mondje dicht. En om zich juridisch in te dekken wordt in het beëindigingscontract vastgelegd dat “er een geschil is waar we het al meerdere keren over hebben gehad”.
Het doet mij denken aan het bedrijf waar ik een zieke werknemer begeleidde bij re-integratie. Ze kreeg slechts ziekengeld over haar vaste lage salaris maar had ook recht op ziekengeld over het flexibele deel. Het bedrijf blies hoog van de toren maar toen er een advocaat aan te pas kwam werd er uitbetaald. Onder voorwaarde van zwijgplicht.

Wat gebeurt er met mensen die macht hebben en geld?

De topman gaat van bedrijf naar bedrijf, ontslaat personeel en laat jonge high potentials instromen. Tot ook zij ‘opgebruikt’ zijn. Over het inkomen van de topman hebben we het maar niet. Hans de Geus stelt zichzelf en de lezer de vraag wat dit met werkenden, ondernemers en de samenleving doet. En met onszelf?
De crisis probeert ons al sinds 2008 duidelijk te maken dat het spaak loopt als de jacht naar meer geld onze drijvende kracht is. Het concept van de anonieme aandeelhouder op afstand, van geld met geld verdienen, heeft teveel schade aangericht. Aan de samenleving, aan ‘daders’ en slachtoffers. Wat gebeurt er toch met mensen die macht hebben en geld? Hoe komt het dat zij hun morele kompas verliezen en gaan voor nog meer macht en nog meer geld?

Nieuwe economie

Econoom en PvdA-senator Esther-Mirjam Sent twitterde: economie gaat niet over tellen, maar over vertellen. We zijn op zoek naar verhalen over hoe het anders kan; tegengif tegen de cynische verhalen.
De nieuwe economie draait volgens Hans de Geus om begrippen als eerlijk, kleinschalig, lokaal, schoon, overzichtelijk waar mogelijk. Door en voor elkaar, participerend, insluitend in plaats van uitsluitend, in en met de buurt en de gemeenschap, coöperatief. Toegevoegde waarde voor de (lokale) samenleving in plaats van meer geld voor enkelingen.

‘Station Roos’

Hans de Geus vertelt het verhaal van ‘Station Roos’, een koffie- en ijszaakje aan de hoofdstedelijke Wibautstraat. Een espresso kost er € 1,- en het Italiaanse ijs wordt door ondernemer Roos Marijn Kok zelf in de winkel gemaakt. Haar bedrijfsfilosofie: laagdrempelig, simpel, hip en gemoedelijk tegelijk. Kwaliteit staat voorop. Gemaakt en geserveerd met passie en voor een redelijke prijs.
Hans de Geus: “Het relaas van Roos kan ook het verhaal zijn van een andere economie. Het schetst het scenario van hergebruik en overzichtelijkheid, die ecologisch en lokaal tot stand zijn gekomen.
Het verhaal biedt een oplossing voor de crisis op de vastgoedmarkt, als vastgoedeigenaren eindelijk afboeken op de waarde van hun bezit, en de banken met hen, zodat de huurprijs omlaag kan en ondernemers weer de ruimte krijgen. Lage huur, betaalbare koffie; wellicht is dit ook het verhaal van de deflatie die ons te wachten staat.”

Het nieuwe ondernemen

Het nieuwe ondernemen begint voorzichtig door te dringen in de oude economie. Een economie die uit te leggen is. De onderneming van Roos is voor iedereen te begrijpen. De aandelenhandel (en bijbehorende vage producten) is ook voor insiders vaak een black box. De nieuwe economie die wordt ingekleurd door concepten als ‘waardebepaling achteraf’, van Seats2Meet en van Easycratie. Na de industriële revolutie is het tijd voor de echte doorbraak van de digitale revolutie in de economie. ‘Kennis is macht’ wordt vervangen door ‘kennis die je deelt neemt toe’. De systemen van de oude economie verzetten zich nog. Je ziet het bij kleinschalige energievoorziening waar het oude systeem zichzelf proberen te handhaven door geld te vragen als je stroom levert aan het net.

Kan het zo zijn dat vandaag of morgen de ‘Berlijnse muur’ tussen oude en nieuwe economie zomaar valt en de nieuwe economie mainstream wordt?