De huidige crisis nodigt uit om te kijken naar wat we leerden van de vorige crisis. Het antwoord is: weinig of niets. We pakten de draad weer op waar we gebleven waren.

Dit prikkelde mij om weer eens terug te kijken naar blogs die ik ten tijde van de vorige crisis schreef. Sommige ervan wil ik op deze plek graag delen.

December 2011

“Aan het eind van het jaar kijken we nog eens terug. Wat leerden we níet van de crisis van 2008? Wat begint langzaamaan een beetje helderder te worden? Welke kant moeten we op?
Misschien moeten we voor de analyse eerst maar eens kijken naar wat ons verbaast, verwondert.
We maken ons zorgen over de crisis en intussen draait ook alles door en merken de meeste mensen er niets van in hun portemonnee en beperkt hun zorg zich tot wat/als. Zoals in België alles anderhalf jaar lang doordraaide zonder regering.

Verwondering

Wat mij verwondert, is dat de zorg over de achteruitgang zo selectief is. Pensioenfondsen moeten korten op de pensioenuitkeringen omdat onze levensverwachting sneller stijgt dan verwacht. Gepensioneerden die er bruto 7% op achteruit zouden gaan. Hoeveel is dat netto? Is het niet reëel dat als de levensverwachting omhoog gaat de premies ook stijgen waardoor werkenden en gepensioneerden de ‘pijn’ een beetje verdelen. De wereld lijkt te klein als we een beetje moeten inleveren. De oude wereld waarin ‘rechten’ onaantastbaar zijn?
Ik verwonder mij erover dat er veel minder compassie lijkt te zijn met de inkomensachteruitgang van werkzoekenden: bruto 30%. En als het tegenzit vervolgens door naar de bijstand – als je daar tenminste nog recht op hebt in relatie met het inkomen van je huisgenoten. Ook heel wat ZZP-ers zitten financieel knel maar die hoor je weinig klagen want je bent in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor de keuzes die je hebt gemaakt in het leven.
Ik sprak onlangs nog met een werknemer van een winstgevende beursgenoteerde onderneming die zich verwondert over het feit dat steeds meer vaste procedures en controle de plaats innemen van verantwoordelijkheid en gezond verstand van de medewerkers en over het feit dat belangrijke zaken als ouderenbeleid tot en met extraatjes als het kerstpakket worden wegbezuinigd omdat dit noodzakelijk is om de aandeelhouders hun winst te geven.  Oude economie?

Duurzame economie

Duurzame economie is dat niet de schaarste zo verdelen dat we het samen een tijdje uithouden als het minder gaat. En dat het minder moet én kan, lijkt me zo langzamerhand duidelijk. In 2008 hoopten velen dat de gebakken lucht van onbegrijpelijke producten en daarbij behorende excessen in de inkomenssfeer uit de financiële wereld gehaald zouden worden. Helaas..! In 2011 maken de deelnemers aan Occupy ons duidelijk dat dit nog steeds aan de orde is. Ook in de publieke sector rekenen mensen naar zich toe in plaats van dat de publieke zaak wordt gediend.

Als er één ding duidelijk is geworden dan is het dat we weer moeten leren kijken op lange termijn in plaats van korte-termijn-winsten te willen incasseren. Het tweede dat duidelijk is geworden dat een gezamenlijke visie op duurzaamheid ontbreekt. Ik ben bezig met het boek “Manager ontmoet monnik, gesprekken over God, geld en geweten”. Gesprekken tussen Jochen Zeitz, topman van Puma, en Anelsm Grün, benedictijner monnik en verantwoordelijk voor de zakelijke kant van de abdij met o.a. 20 handwerkbedrijven. Ik zou wensen dat alle mensen op verantwoordelijke posities samen dit boek gaan lezen en bespreken.

Wederzijdse afhankelijkheid

“William McDonough, architect en designer, stond in 1991 in de ronde hal van het Jefferson Memorial en eiste een nieuwe verklaring: niet een nieuwe onafhankelijkheidsverklaring maar een verklaring van wederzijdse afhankelijkheid.”
Voor mij ligt hier een belangrijke sleutel. Na decennia van individualisering en persoonlijke vrijheid – die ons veel gebracht hebben – is het hoog tijd dat we ons opnieuw bewust worden van onze wederzijdse afhankelijkheid. Als het met het geheel goed gaat dan gaat het ook goed met mij.

De monnik: “Duurzaamheid heeft uiteindelijk een religieuze dimensie nodig”.
De manager: “Maar ook los van religie moeten mensen begrijpen dat alle levensgebieden – natuur, economie, samenleving – met elkaar verbonden zijn.” “Voor ondernemingen betekent het dat we de oorspronkelijke Corparate Social Responsibility-gedachte, die van de maatschappelijke verantwoordelijkheid van ondernemingen dus, moeten uitbreiden door onder andere milieubescherming verplicht bij onze economische beslissingen te betrekken.”
Hij pleit voor een holistische visie. Voor mij wordt duidelijk dat hier het antwoord gevonden kan worden op het eendimensionale marktdenken.”